
“La obra de arte del futuro será la obra de arte de todos.”
Richard Wagner, 1849
Sindisciplinar: arte sin fronteras en Zas Kultur
El término multidisciplinar aparece en muchos proyectos y discursos. Pero en la práctica es raro ver a poetas, músicos, actores o artistas visuales trabajando realmente juntos. Las disciplinas suelen organizarse en compartimentos estancos: suman, pero no se cruzan. Las colaboraciones profundas son poco frecuentes.
Sin embargo, en ciudades de pequeño y mediano formato, donde los artistas no solo comparten espacios, sino también cierta vecindad, este tipo de encuentros resulta más posible. Nos conocemos, nos reconocemos. Y aunque no todos los participantes de esta propuesta se conocían previamente, existe un tejido común que hace viable lo que en otros contextos sería improbable: una colaboración auténtica, sin fórmulas impuestas.
Sindisciplinar es la nueva línea de actividades que Zas Kultur pone en marcha. Un espacio de cruce real entre prácticas diversas. No se trata de sumar disciplinas ni de mezclarlas bajo una fórmula previsible. La propuesta es más directa: trabajar sin disciplina. Suspender etiquetas, generar situaciones donde los lenguajes se encuentren sin filtros ni jerarquías.
La primera acción lleva por título Aranceles. En economía, un arancel es el precio que se paga por cruzar una frontera. Aquí, Aranceles apunta a otro tipo de barreras: las fronteras entre disciplinas, que a menudo se mantienen más por costumbre que por necesidad. Al final, todas las artes —música, imagen o palabra— cuentan algo. Eso es lo importante. La forma define los medios de creación y de difusión, pero el contenido, la necesidad de decir algo interesante, es lo que une a todas las prácticas artísticas.
En los últimos años, la palabra aranceles ha regresado con fuerza al debate público, asociada a políticas de cierre, restricciones comerciales y fronteras cada vez más rígidas. Desde las medidas proteccionistas impulsadas por líderes como Donald Trump hasta las crecientes barreras a la movilidad humana, el término ha ampliado su alcance más allá de la economía. Aranceles nombra hoy un mundo que se fragmenta, que levanta muros visibles e invisibles. Frente a ese panorama, esta primera acción de Sindisciplinar propone lo contrario: cruzar, abrir, mezclar, trabajar sin permisos ni peajes, dejando que las prácticas artísticas hablen entre sí desde la libertad y la escucha.
Aranceles plantea cruzar esas fronteras formales, dejar que los lenguajes dialoguen desde la escucha y la improvisación. Sin estructura cerrada. Sin mapas previos. Participan Ibón Sáenz de Olazagoitia (proyección de imágenes), Bingen Mendizabal (theremín), Nika Bitchiashvili (violín) y Ania Otaola (poesía). La actividad será grabada por el realizador Mikel Sánchez.
Detrás de Sindisciplinar late, en cierto modo, una vieja utopía de las artes: la búsqueda de la obra total. Sin caer en grandes declaraciones, Sindisciplinar propone un ejercicio humilde pero radical: no pensar tanto en la unidad de las formas como en la apertura de los procesos. Un espacio donde las disciplinas no desaparecen, pero tampoco se blindan. Se rozan, se contaminan, se transforman.
Trabajar sin disciplina implica también aceptar el no saber de antemano qué va a ocurrir. Como dijo John Cage: “Cuando uno empieza a trabajar, no sabe lo que está haciendo.” Sindisciplinar no es un juego de palabras: es una toma de posición. No es interdisciplinar, no es multidisciplinar: es trabajar desde lo que importa, dejando que los medios sean un canal, no una frontera.
Primera cita:
Sindisciplinar #1: Aranceles
Jueves 5 de junio, 19:30 horas
Zas Kultur (Plaza de San Antón 2, Vitoria-Gasteiz)
—-
«Etorkizuneko arte-lana guztion arte-lana izango da.»
Richard Wagner, 1849
Sindisziplina: mugarik gabeko artea Zas Kultur-en
Diziplina anitzeko terminoa proiektu eta diskurtso askotan agertzen da. Baina praktikan, oso gutxitan ikusten dira poetak, musikariak, aktoreak edo arte plastikoetako artistak benetan elkarrekin lanean. Diziplinak normalean kutxa itxietan antolatzen dira: batzen dira, baina ez dira gurutzatzen. Lankidetza sakonak oso arraroak dira.
Hala ere, tamaina txikiko eta ertainetako hirietan, non artistek espazioak ez ezik, auzokidetasun moduko bat ere partekatzen duten, horrelako topaketak posibleagoak dira. Ezagutzen dugu elkar, aitortzen dugu elkar. Eta nahiz eta proposamen honetako parte-hartzaile guztiak aurretik elkar ezagutu ez, badago testura komuna, beste testuinguru batzuetan ia ezinezkoa litzatekeena posible egiten duena: lankidetza benetakoa, inposatutako formuletatik at.
Sindisziplina Zas Kultur-ek martxan jarri duen jarduera-lerro berria da. Praktika anitzen arteko benetako gurutzagune bat. Ez da diziplinak batu edo formula aurreikusiez nahastea. Proposamena zuzena da: diziplinarik gabe lan egitea. Etiketak etetea, hizkuntzak iragazkirik gabe eta hierarkiarik gabe elkartu daitezen egoerak sortzea.
Lehen ekintzak Arantzelak du izenburua. Ekonomian, arantzela muga bat zeharkatzeagatik ordaindu beharreko prezioa da. Hemen, Arantzelak beste muga batzuei egiten die erreferentzia: diziplinen arteko mugak, sarri inertziaz eta ez beharrez mantentzen direnak. Azken finean, arte guztiek —musika, irudia edo hitza— zerbait kontatzen dute. Hori da garrantzitsua. Formak sortzeko eta zabaltzeko bitartekoak definitzen ditu, baina edukia, zerbait interesgarria esateko beharra, praktika artistiko guztiak batzen dituena da.
Azken urteotan, arantzelak hitza berriro indarrez itzuli da eztabaida publikora, itxiera politikekin, merkataritza-murrizketekin eta gero eta zurrunagoak diren mugarekin lotuta. Donald Trump bezalako liderren politika protekzionistek sustatuta, edo gizakien mugikortasunaren aurkako oztopoen hazkundearekin, terminoak ekonomiatik harago zabaldu du bere esanahia. Gaur egun, arantzelak zatikatzen ari den mundu bat izendatzen du, horma ikusgarri eta ikusezinak eraikitzen ari dena. Testuinguru horren aurrean, Sindisziplina-ren lehen ekintza honek kontrakoa proposatzen du: zeharkatu, ireki, nahasi, baimenik eta ordainik gabe lan egin, praktika artistikoek askatasunetik eta entzute aktibotik hitz egin dezaten.
Arantzelak proposamenak muga formal horiek zeharkatzea du helburu, hizkuntzak entzute aktibotik eta inprobisaziotik abiatuta elkarrizketan jartzea. Egitura itxirik gabe. Aurretiazko maparik gabe. Parte-hartzaileak: Ibón Sáenz de Olazagoitia (irudien proiekzioa), Bingen Mendizabal (theremin-a), Nika Bitchiashvili (biolina) eta Ania Otaola (poesia). Jarduera Mikel Sánchez zinemagileak grabatuko du.
Sindisziplina-ren atzean artearen amets zahar bat dago, nolabait: obra osoaren bilaketa. Adierazpen handirik egin gabe, Sindisziplina-k ariketa xume baina erradikala proposatzen du: formaren batasuna bilatu beharrean, prozesuen irekiera lehenestea. Diziplinak ez dira desagertzen, baina ez dira blindatzen ere. Elkar ukitzen dute, kutsatzen dira, eraldatzen dira.
Diziplinarik gabe lan egiteak esan nahi du aurretik jakin gabe onartzea zer gertatuko den. John Cage-k esan zuen bezala: «Lan egiten hasten zarenean, ez dakizu zer egiten ari zaren.» Sindisziplina ez da hitz-jolas bat: jarrera bat da. Ez da diziplina artekoa, ezta diziplina anitzekoa ere: garrantzitsua den horretatik lan egitea da, baliabideak kanal bat izan daitezen, ez muga bat.
Lehen hitzordua:
Sindisziplina #1: Arantzelak
Ekainaren 5a, osteguna, 19:30etan
Zas Kultur (San Anton plaza 2, Gasteiz)
Debe estar conectado para enviar un comentario.